Năm 2020, thế giới chứng kiến một bước ngoặc lớn trong lịch sử một trăm năm gần đây của nhân loại khi đại dịch Covid-19 gây ra những tác hại vô cùng lớn đối với nên kinh tế toàn cầu. Tuy nhiên, trong khi nhiều khu vực và nền kinh tế trên thế giới phải tạm thời đóng cửa và giãn cách, hoạt động M&A trên toàn cầu vẫn bất ngờ tiếp tục đứng vững bất chấp những khó khăn đến từ đại dịch.
Vào nửa đầu năm 2020, giống như nhiều lĩnh vực khác của nền kinh tế, hoạt động M&A trên toàn cầu cũng chịu tác động tiêu cực gây ra bởi đại dịch Covid-19. Trong những tháng đầu tiên của năm 2020 khi đại dịch bắt đầu bùng phát, hoạt động M&A trên thế giới hoàn toàn đình trệ khi các công ty chuyển trọng tâm sang công tác phòng chống dịch và mọi cố gắng đều đổ dồn vào việc giữ cho các hoạt động của công ty không bị gián đoạn. Sự bất ổn, đi kèm với việc không thể dự đoán được điều gì có thể xảy ra trong tương lai gần khiến cho các công ty đều quyết định ngưng hoặc hủy bỏ các giao dịch M&A đang thực hiện.
Sang đến nửa cuối năm 2020, khi thế giới dần làm quen với thực tại mới, các giao dịch M&A bị hoãn bắt đầu được khởi động lại, thêm vào đó các gói hỗ trợ tín dụng với lãi suất thấp của các Chính phủ cũng thúc đẩy hoạt động M&A trở nên sôi động, đà phục hồi ngoạn mục bắt đầu từ tháng 7/2020 đã giúp giá trị các thương vụ M&A trong nửa cuối năm đạt hơn 2.300 tỷ USD, tăng 88% so với 6 tháng đầu năm.
Theo dữ liệu của Công ty Refinitiv[1], đã có hơn 28,500 giao dịch M&A được thực hiện trên toàn cầu với tổng giá trị các thương vụ đạt mức 3.600 tỷ USD trong năm 2020.
Năm 2020, ngành công nghệ, chăm sóc y tế và dịch vụ tài chính là những ngành có các thương vụ M&A lớn. Đáng chú ý nhất là những thương vụ đình đám trong lĩnh vực công nghệ. Chẳng hạn như hãng chip Nvidia (Mỹ) mua lại hãng thiết kế chip Arm Holdings của Anh từ Tập đoàn SoftBank (Nhật Bản) với trị giá 40 tỷ USD. Hãng chip AMD (Mỹ) thâu tóm đối thủ Xilinx với giá 35 tỷ USD.
Các thương vụ lớn khác gồm S&P Global của Mỹ chi 44 tỷ USD mua lại hãng nghiên cứu thị trường IHS Markit của Anh. Hãng dược AstraZeneca (Anh) bỏ ra 39 tỷ USD để sáp nhập hãng công nghệ sinh học Alexion (Mỹ).
Trong 3 tháng đầu năm 2021, các hoạt động M&A được công bố trên toàn cầu đạt tổng trị giá 1300 tỷ USD, tăng 94% so với cùng kỳ trước. Theo đó, công nghệ tiếp tục là lĩnh vực đặc biệt sôi động, với tổng trị giá các thương vụ đạt 274 tỷ USD trong quý 1, tăng gấp hơn 3 lần so với cùng kỳ năm 2020.
Năm 2021, Hoạt động mua bán, sáp nhập doanh nghiệp (M&A) trên toàn cầu diễn ra sôi động, bất chấp đại dịch Covid-19. Theo thống kê của Statista, tổng giá trị các giao dịch M&A toàn cầu tính cả năm 2021 đạt 5.857,38[2] tỷ đô la Mỹ, tăng 64% so với năm 2020, đánh dấu lần đầu tiên vượt mốc 5.000 tỷ đô la Mỹ trong kỷ lục M&A kể từ năm 2006 đến nay, vượt qua kỷ lục 4.219,64[3] tỷ đô la Mỹ trước đó trong năm 2015. Với hơn 63.000[4] giao dịch được công bố, số lượng giao dịch M&A năm 2021 cũng đạt mức kỷ lục cao nhất từ trước đến nay, tăng 24%[5] so với năm 2020.
Nhìn chung, cơ quan cạnh tranh các nước trên thế giới có cách tiếp cận chặt chẽ và cứng rắn hơn đối với các thương vụ tập trung kinh tế.
Tại Hoa Kỳ, Bộ Tư Pháp (US. DoJ) và Uỷ ban Thương mại Liên bang Hoa Kỳ (US. FTC) đã cập nhật các quy trình nhằm mục đích kéo dài thời gian thẩm định hồ sơ thông báo tập trung kinh tế[6]. Cụ thể, US. FTC đã không còn áp dụng quy trình thẩm định nhanh đối với tất cả các giao dịch M&A, kể cả các giao dịch không có vấn đề quan ngại về cạnh tranh. Điều này có nghĩa là tất cả các giao dịch M&A thuộc ngưỡng thông báo đều phải đợi tối thiểu theo luật định ít nhất 30 ngày trước khi được thông qua. Đồng thời, trong quá trình thẩm định hồ sơ, US. FTC cũng sẽ mở rộng phạm vi các chủ thể được tham vấn, bao gồm cả các bên có lợi ích liên quan và không chấp nhận thu hẹp các đối tượng được tham vấn khi có yêu cầu từ phía doanh nghiệp.
Theo dữ liệu khảo sát của WAMS, hồ sơ kiểm soát M&A ở Hoa Kỳ tăng đáng kể trong năm dương lịch 2021. Trong năm dương lịch 2021, các giao dịch M&A được báo cáo của Hoa Kỳ lớn hơn 110% so với năm 2020.
Đại dịch COVID-19 ảnh hưởng đến hồ sơ kiểm soát M&A năm 2020, được thể hiện bằng sự sụt giảm trong các giao dịch được báo cáo trong các tháng từ tháng 4 và tháng 5 năm 2020. Nhưng so sánh với năm 2021, các giao dịch M&A của Hoa Kỳ so với Các giao dịch được thông báo trong năm dương lịch trước COVID 2019 cho thấy mức tăng đáng kể tương tự gần 108 phần trăm cho năm 2021 so với mức trước đại dịch 2019, như thể hiện trong bên dưới:
Sự tăng vọt về các giao dịch M&A được thông báo của Hoa Kỳ vào năm 2021 cũng cho thấy xu hướng trái ngược với mức trung bình 5 năm của các cơ quan chống độc quyền của Hoa Kỳ trong giai đoạn 2016 đến 2020 — tăng gần 107% vào năm 2021 ở Hoa Kỳ so với mức trung bình 5 năm.
Tháng 11 thường đại diện cho một tháng bận rộn cho hoạt động nộp hồ sơ thông báo tập trung kinh tế (HSR) của Hoa Kỳ. Tuy nhiên, tháng 11 năm 2021 đại diện cho mức cao nhất mọi thời đại đối với hồ sơ HSR ở Mỹ, với 607 giao dịch M&A được báo cáo cho các cơ quan chống độc quyền, tăng hơn 40% so với tổng số 424 trong tháng 11 năm 2020.
Trong giai đoạn 20 năm 2001 đến 2021, năm 2021 thể hiện mức cao nhất trong 20 năm về các giao dịch M&A tại Hoa Kỳ được báo cáo. Trong năm 2021, các vụ M&A được báo cáo ở Mỹ đã tăng hơn gấp đôi so với mức trung bình hàng năm trong 20 năm qua. Hồ sơ M&A vào năm 2021 ở Mỹ đã tăng 155% so với mức trung bình trong 20 năm.
FTC đã thông báo vào đầu năm 2021 rằng họ sẽ tạm thời đình chỉ thông lệ kéo dài hàng thập kỷ về việc cho phép chấm dứt sớm thời gian chờ HSR đối với phần lớn các giao dịch không gây ra lo ngại về chống độc quyền. Việc đình chỉ đã tiếp tục trong suốt phần còn lại của năm 2021. Do đó, các bên tham gia ở Mỹ đối với hầu hết các vụ M&A có thời gian chờ 30 ngày đều phải đợi toàn bộ 30 ngày trước khi được thông qua.
Vào tháng 8 năm 2021, Uỷ ban thương mại lành mạnh Hoa Kỳ (FTC) thông báo rằng họ sẽ gửi thư cảnh báo trước khi hoàn thành giao dịch cho một số bên tham gia TTKT khi FTC không thể điều tra đầy đủ giao dịch M&A trong thời gian chờ HSR. Mặc dù thời gian chờ HSR hết hạn không bao giờ được FTC hoặc Bộ Tư pháp Hoa Kỳ (DOJ) chấp thuận, các bên M&A theo truyền thống có thể có một mức độ đảm bảo hợp lý rằng nếu thời gian chờ HSR hết hạn, sẽ không có cuộc điều tra tiếp tục hoặc rủi ro đáng kể về pháp lý có thể xảy ra.
Các cơ quan chống độc quyền của Hoa Kỳ đã nhận được 4.130 hồ sơ HSR vào năm 2021, cao hơn gấp đôi so với 1.965 được ghi nhận vào năm 2020. Ví dụ, 27 cuộc điều tra M&A quan trọng của Hoa Kỳ được kết thúc vào năm 2021, chỉ thấp hơn mức trung bình được quan sát trong bốn năm của chính quyền Trump. Đáng chú ý, 11 trong số 27 cuộc điều tra đã kết thúc vào quý 4 năm 2021, thể hiện sự gia tăng đáng kể. Sự gia tăng này trong Quý 4 năm 2021 tương ứng với các báo cáo ban đầu về làn sóng gia tăng hồ sơ HSR trong Quý 4 năm 2020 và cho thấy kỳ vọng số lượng các cuộc điều tra được kết luận vào năm 2022 sẽ còn tăng nhiều hơn nữa.
Tương tự, thời gian trung bình 11,4 tháng của các cuộc điều tra M&A quan trọng của Hoa Kỳ được kết luận vào năm 2021 chỉ cao hơn một chút so với mức trung bình được quan sát trong bốn năm của chính quyền Trump và thậm chí giống với thời lượng trung bình được quan sát vào năm cuối cùng của chính quyền Trump vào năm 2020. Thời lượng trung bình của các cuộc điều tra quan trọng kết thúc vào quý 4 năm 2021 giảm thấp hơn một chút xuống 10,8, nhưng vẫn có sự khác biệt lớn giữa các cuộc điều tra riêng lẻ. Hơn một nửa số cuộc điều tra trong Q4 năm 2021 có thời gian dài hơn hoặc lâu hơn mức trung bình 11,4 tháng được ghi nhận cho cả năm 2021.
Những kết quả này cho thấy FTC và DOJ tỏ ra quan ngại về các biện pháp xử lý M&A trên thực tế đang làm giảm số lượng các giao dịch kết thúc bằng các quyết định chấp thuận, nhấn mạnh tầm quan trọng của các điều khoản chống độc quyền được trong các thỏa thuận M&A đối với các giao dịch tiến tới các cuộc điều tra M&A.
Tại châu Âu, Ủy ban châu Âu (EC) đã công bố chính sách thông báo mới theo Điều 22 Quy chế Sáp nhập của Liên minh Châu Âu (EUMR). Chính sách này khuyến khích các quốc gia thành viên Liên minh châu Âu (EU) thông báo về một số loại giao dịch M&A nhất định đến EC, ngay cả khi giao dịch đó không thuộc ngưỡng kiểm soát M&A của các quốc gia thành viên. Thay đổi chính sách này chủ yếu nhắm đến các giao dịch “mua lại mang tính hủy diệt” trong lĩnh vực kỹ thuật số và dược phẩm không thuộc các ngưỡng thông báo (thường dựa trên doanh thu) của EC và các quốc gia thành viên[1].
Việc đánh giá cạnh tranh đối với các giao dịch M&A liên quan đến nền tảng kỹ thuật số cũng được cơ quan cạnh tranh các nước chú trọng. Ví dụ tại Pháp, một dự luật mới yêu cầu các nền tảng kỹ thuật số do Cơ quan Cạnh tranh Pháp chỉ định phải thông báo tất cả các giao dịch M&A mà các nền tảng này thực hiện.
Ở châu Âu, năm 2021 đại diện cho số lượng thông báo M&A cao thứ hai cho Ủy ban châu Âu (EC) kể từ năm 1990. EC đã chấp nhận 405 hồ sơ M&A vào năm 2021, tăng 12% so với năm 2020
Trong năm 2021, số lượng cuộc điều tra quan trọng được kết luận thấp nhất trong 10 năm qua, thời gian điều tra Giai đoạn II cao nhất (với sự gia tăng đáng kể thời gian đánh giá chính thức), một con số gần như thấp kỷ lục của các cuộc điều tra về khắc phục giai đoạn I (nhưng có độ dài trung bình gần kỷ lục); và tất cả những điều này trong bối cảnh hoạt động M&A diễn ra sôi nổi dẫn đến số lượng hồ sơ Ủy ban EU cao thứ hai kể từ năm 1990.
Ủy ban EU chỉ kết luận 14 cuộc điều tra quan trọng vào năm 2021, bằng một nửa số cuộc điều tra quan trọng được kết luận vào năm 2018 và thấp hơn 32% so với số cuộc điều tra trung bình được kết luận trong 10 năm qua. Sự sụt giảm này càng đáng chú ý hơn vì số lượng các giao dịch được thông báo cho EC là cao thứ hai kể từ năm 1990.
Số lượng các cuộc điều tra Giai đoạn II được kết luận vào năm 2021 vẫn phù hợp với mức trung bình của năm trước, nhưng các trường hợp khắc phục hậu quả của Giai đoạn I đã giảm 44% xuống dưới mức trung bình của 10 năm.
Đại dịch cũng có thể đóng một vai trò trong thời gian kéo dài của giai đoạn xem xét cho các giao dịch Giai đoạn II. Thời gian của các cuộc điều tra Giai đoạn II được kết luận vào năm 2021 đã thiết lập một kỷ lục mới là 19,2 tháng, vượt xa kỷ lục 15,6 tháng trước đó được thiết lập vào năm 2019 gần bốn tháng. Trong khi việc gia tăng thời lượng một phần là do thời gian trước thông báo dài hơn – tăng 26% so với năm 2020 – một đặc điểm chính khác của các cuộc điều tra năm 2021 là thời gian xem xét chính thức cực kỳ dài. Với thời gian trung bình là 9,5 tháng, việc xem xét chính thức năm 2021 các trường hợp Giai đoạn II kéo dài hơn 66% so với mức trung bình 10 năm. Con số này cũng dài hơn 50% so với thời hạn tối đa lý thuyết là 130 ngày làm việc được quy định trong quy định M&A của EU.
Những khung thời gian dài hơn này là do EC đã tăng cường sử dụng các quyền hạn theo luật định của mình theo Quy chế M&A của Liên minh Châu Âu, cho phép các nhóm phụ trách đồng ý với các gia hạn "tự nguyện" với các bên M&A và đưa ra lệnh "dừng tính thời gian". Ủy ban EU đã cho phép gia hạn tự nguyện trong tất cả các cuộc điều tra Giai đoạn II được kết thúc vào năm 2021. 70% các cuộc điều tra quan trọng được giải quyết vào năm 2021 đã bị đình chỉ, trung bình là ba tháng.
Thời gian của các trường hợp khắc phục giai đoạn I cũng tăng lên kỷ lục là 10,3 tháng, chủ yếu là do các cuộc đàm phán trước khi nộp đơn kéo dài hơn, tăng chín phần trăm so với năm 2020. Liên hệ thông báo trước là một đặc điểm lâu đời của các đánh giá M&A EU: các bên M&A thường bắt đầu các cuộc đàm phán trước khi nộp đơn với nhân viên của Ủy ban EU ngay sau khi thông báo giao dịch, nếu không phải là trước đó. Thời gian nộp hồ sơ trước đã tăng đều kể từ năm 2016 – ngoại trừ năm 2019 – và kinh nghiệm cho thấy rằng ngay cả trong các giao dịch đơn giản, Ủy ban EU cũng yêu cầu lượng thông tin ngày càng lớn trước khi cho phép gửi thông báo chính thức.
